Dit onderzoeksproject is in meerdere opzichten instructief en exemplarisch. Toen op Haagdijk 78 in het voorjaar van 2012 wandschilderingen tevoorschijn kwamen, werden de bellen geluid door de werklui ter plaatse. Een fantastische actie. Daarna: kleur- c.q. afwerkingenonderzoek en bouwhistorisch onderzoek. De verwachtingen en wensen van de verschillende overheden en opdrachtnemers waren ongelijk; werk bleef liggen en een synthese bleef uit. Niet zo fantastisch.

Ik heb uiteindelijk ‘solo’ het onderzoek weer ter hand genomen om te zien hoever de bouwkundige geschiedenis en de interieur- en gebruiksgeschiedenis konden worden samengebracht. Ten langen leste blijkt dat afstand nemen en tijd om de ideeën te herkauwen tot een genuanceerder verhaal kunnen leiden. Door het samenwerken van de zuster-wetenschappen ontstaat een beeld van de geschiedenis en van de nog aanwezige waarden dat rijker is dan wat bereikt kan worden met alleen een vlotte bouwhistorische opname.

Dat laatste levert een volgende conclusie op. In de huidige wabo-tijd streven we naar een snelle gang van zaken en moeten de vergunningen er in één slag doorheen. Een bouwhistorisch onderzoek heeft onder dit gesternte dikwijls als primair doel een waardenstelling waarmee ontwerpers en toetsers aan de slag gaan en en passant zelf uitmaken wat het monument verdragen kan. Zo’n snel, geconcentreerd gemaakt product maakt Veerman Bouwhistorie graag en op tijd.

Laten we ons hoe dan ook blijven realiseren dat we met zulke vluggertjes niet veel meer dan het oppervlak van ons gebouwde erfgoed analyseren en dat de letterlijke en figuurlijke kern van de materie pas na langduriger en herhaaldelijk bestuderen in beeld kan komen. Vertaald naar mijn eigen ‘winkeltje’: het meten, tekenen, contempleren, informeren bij specialisten en het toch nog eens langs gaan (dat deze keer eens wél kon) leidt tot een vrolijk stemmend resultaat. Mijn gemoed wordt, anderzijds, droever bij de onderzoekjes die hoofdzakelijk vanwege die broodnodige waarderingsplattegronden blijken te zijn opgedragen.

“En wat weten we nu?” vroeg iemand een keer. Het antwoord op deze wezenlijke vraag hangt sterk af van de tijd en de ruimte die door de opdracht worden geboden.